Yâdigâr

Yadigâr, 15. yüzyıl tıp ilmine dair bir Türkçe klasiktir.

Tabip İbn-i Şerif tarafından 80 yaşında Timurtaş oğlu Umur Bey için onun paşalık döneminde (1421-1428) Bursa’da yazılmaya başlanmış ve takdim edilmiş olduğu tahmin edilmektedir. Eser Osmanlı döneminde Türkçe yazılmış en eski ilk beş tıp kitabından biridir. Ve eser Osmanlı tıbbını derinden etkilemiştir.

Kitap iki kısımdan oluşmaktadır. Ki bu tekniği sonraları çoğu Osmanlı hekimi kullanmıştır. Birinci kısımda hasta olunmadan önce insanın nasıl sağlıklı yaşanacağı anlatılırken ikince kısımda detayli bir biçimde hastalıklar ve tedavi biçimleri anlatılmıştır.Ayrıca kitabın felsefi yanı da bulunmaktadır. Kitabın yazarı Tabip İbn-i Şerif bu kitabı 80 yaşında kaleme almış olmasından dolayı tüm tecrübelerini eksiksiz yazmıştır. Tabip İbn-i Şerif bu süreci şöyle anlatmıştır:

“Tıp ilmi suyun derinliklerinden inci bulmak ve toplamak gibidir. Ben bu yaşıma kadar bir sürü inci topladım ve şimdi bunları Allah rızası için sizlere gösteriyorum .”
demiştir.

Kitabın takdim edildiği Umur Bey, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda hizmetleri görülen ailelerden biri olan Kara Timurtaş Paşa’nın beş oğlundan biri olarak Fetret Devrinde Çelebi Mehmet’in (I.Mehmet)yanında yer almıştı. Daha sonra II.Murad’ın hizmetinde bulundu, beylerbeyi oldu. Fatih döneminde İstanbul’un fethine katıldı ve Bursa’da 1461’de hastalanarak vefat etti. İbn-i Şerif kitabı Yâdigâr’ı Umur Bey’in paşalık yaptığı (1421-1428) yıllarda yazıp takdim ettiği tahmin edilmektedir. Eserin İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi haricinde Paris Kütüphanesi, British Museum’de de nüshaları bulunmaktadır.


Kaynakça
* Tabib İbn-i Şerif, Yâdigâr, Sadeleştirme Orhan Sakin, Yerküre, İstanbul, 2003